Nieuwe AI ontwikkelingen in de gezondheidszorg

Op LegalAIR is recentelijk nog een blog gewijd aan een nieuw hulpmiddel voor de toepassing van Artificial Intelligence (AI) in de zorg, dat in samenwerking met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport (VWS) en het UMC Utrecht is ontworpen. En wat blijkt, de ontwikkelingen op het gebied van Artificial Intelligence, in het Nederlands kunstmatige intelligentie genoemd, staan in de gezondheidszorg alles behalve stil. Zo heeft het Canadese softwarebedrijf DNAstack begin februari een nieuw netwerk gelanceerd genaamd Viral AI. In deze blog wordt kort uiteen gezet wat dit nieuwe netwerk precies inhoudt, en of een dergelijke ontwikkeling ook in Nederland al in gang is gezet.

Het netwerk Viral AI

Viral AI is een netwerk dat helpt mutaties in genomen van infectieziekten te traceren en onderzoek naar infectieziekten te verrichten. Viral AI is onder meer in het leven geroepen om gezondheidsdata op internationaal niveau sneller met elkaar te delen. Op die manier kunnen bijvoorbeeld wetenschappers over wereldwijde, representatieve datasets beschikken die nodig zijn in de strijd tegen COVID-19 en eventuele toekomstige infectiezieken.

Met behulp van dit netwerk kunnen genomica, klinische, administratieve en overige gegevens op een vernieuwde wijze geanalyseerd en gedeeld worden. Voorheen bestond er slechts een gecentraliseerd model, waarbij gegevens geüpload werden naar een enkele database. Viral AI is daarentegen op een wijze gestructureerd dat je data met elkaar kan verbinden, analyseren en delen zonder de data daarbij te hoeven verplaatsen. Hierdoor vindt de data management niet alleen op een snellere en efficiëntere manier plaats, maar voldoet het instrument ook beter aan de Canadese wet- en regelgeving.

Ontwikkelingen in Nederland

Dit Canadese initiatief doet de vraag rijzen of een dergelijke ontwikkeling ook al in Nederland is ingezet. Gedurende de coronapandemie zijn ook hier een tal van AI-tools ingezet om de verspreiding van het virus of het ziekteverloop in kaart te brengen. Om die tools te ontwikkelen wordt gebruikgemaakt van gezondheidsdata, waaronder dus ook bijzondere persoonsgegevens op grond van de Algemene verordening persoonsgegevens (AVG). Dit kan ervoor zorgen dat bij de ontwikkeling of toepassing van AI ten behoeve van COVID-19 bepaalde regels meer aandacht vragen. Om die reden heeft het Ministerie van VWS de Wegwijzer AI en Corona gepubliceerd, dat voortborduurt op de algemene Wegwijzer AI in de zorg. De nieuwe wegwijzer tracht de bijzonderheden die spelen bij het ontwikkelen en toepassen van AI op één plek inzichtelijk te maken. Het is nadrukkelijk niet bedoeld als technische ondersteuning om AI te ontwikkelen. In tegenstelling tot Viral AI is het dus geen initiatief om tot effectievere Artificial Intelligence toepassingen te komen, maar eerder een waarborg dat de inzet van AI in de strijd tegen het coronavirus op een verantwoorde wijze plaatsvindt.   

Op het moment van schrijven werkt het ministerie van VWS tevens aan een wet die het zorgverleners verplicht om gegevens elektronisch met elkaar te delen. Dit is het Wetsvoorstel elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz). Deze wet zal als doel hebben om gegevensuitwisseling in de zorg verplicht elektronisch te laten verlopen, zodat kwalitatief betere zorg geleverd kan worden. De wet beoogd daarmee dus ook een eind te maken aan het vaak nog fysiek uitwisselen van gegevens tussen zorgverleners. Welk type gezondheidsdata onder de Wegiz gebracht kunnen worden, moet nog nader ingevuld worden. Ook is het ministerie van VWS voornemens om op den duur eisen te gaan stellen aan de taal en techniek bij de gegevensuitwisseling, zodat zij zullen voldoen aan bepaalde normen van informatietechnologieproducten. De Wegiz creëert daarbij echter geen nieuwe grondslag voor de uitwisseling van bijzondere persoonsgegevens. De AVG blijft dan ook het uitgangspunt als het gaat over de grondslagen die nodig zijn om gegevens te mogen verwerken.

Afsluitende opmerkingen

Het netwerk ViralAI biedt met het gebruik van een hernieuwde infrastructuur een nieuwe toepassing van AI in de zorg. Ook in Nederland wordt AI veelvuldig ingezet, zowel in de algemene gezondheidszorg als bij de aanpak van het coronavirus. De Wegiz heeft wellicht de potentie om een dergelijke ontwikkeling te bevorderen, als gezondheidsdata steeds meer langs de elektronische weg wordt uitgewisseld en ook nadere eisen aan de taal en techniek worden gesteld. Een groot verschil met Viral AI is, dat de Wegiz alleen inzet op het uitwisselen van gezondheidsdata op nationaal niveau. Wellicht dat in de toekomst een vergelijkbaar systeem als Viral AI ontwikkeld zou kunnen worden op EU-niveau, om zo een meer representatieve dataset te kunnen verkrijgen van infectieziekten. Een belangrijke voorwaarde daarbij is wel dat het delen gezondheidsdata alleen mag plaatsvinden als daarvoor een grondslag bestaat in de AVG. Dit zou dus mogelijk barrières kunnen opwerpen bij het verspreiden van gezondheidsdata dan wel het ontwikkelen van AI-tools op internationaal niveau.